Het hindoeïsme is ontstaan in India en later ook op allerlei andere plekken in de wereld bekend geworden. In dit artikel gaan we kort in op het ontstaan en hoe het in hindoeïsme naar Nederland is gekomen.
Ontstaan in India
Het hindoeïsme is een heel oude godsdienst, die ontstaan is in India. Hoewel het geen missionaire godsdienst is zoals het christendom, is zij toch buiten India terechtgekomen. Zo zijn er circa 22 miljoen Hindoes in Nepal, 19 miljoen in Bangladesh en 3 miljoen in Pakistan. Ook in Indonesië en Sri Lanka wonen veel Hindoes. In India zelf zijn maatschappij en godsdienst eeuwenlang verweven geweest, onder meer via de kastenindeling. Maar buiten de grenzen van dit land was handhaving hiervan moeilijk. Zo is in Nederland het hindoeïsme een religie naast de andere religies en godsdiensten, in een maatschappij die een scheiding van kerk en staat handhaaft.
Via Suriname
In Nederland leerden wij het hindoeïsme vooral via Suriname kennen. Toen daar in 1863 de slavernij in werd afgeschaft, was er behoefte aan nieuwe arbeidskrachten. Die werden onder andere gevonden in India. Tussen 1873 en 1916 werden ongeveer 35.000 Indiërs naar Suriname verscheept om daar als contractarbeiders te werken op de plantages. 80% van hen was Hindoe, 17% moslim, 3% christen. Na 1916 bleven er ruim 25.000 Hindostanen in Suriname. Zij hebben inmiddels circa 300.000 nakomelingen, waarvan ongeveer 120.000 in Nederland. Toen in 1975 de onafhankelijkheid van Suriname een feit werd, kwamen veel Hindostaanse Surinamers naar Nederland. Zij vestigden zich grotendeels in de grote steden Den Haag, Amsterdam en Rotterdam. Het aantal Surinaamse Hindoes wordt geschat op zo’n 90.000.
Hindostaanse gemeenschap in Nederland
De Hindostanen passen zich snel aan de Nederlandse samenleving aan. De kastenmaatschappij van India verdween al voor een deel in Suriname. Hier in Nederland ging de ontwikkeling door. De cultuur is hier niet, zoals in India, doortrokken van godsdienst. Daarom hebben Hindoes zich georganiseerd als gemeenschap om cultuur, tradities, overtuigingen en waarden vast te houden.
Er zijn hindoetempels, vaak in omgebouwde huiskamers of winkelpanden. Daar worden zangdiensten en offerplechtigheden gehouden. Daar worden vaak ook Hindi- en Sanskrietlessen gegeven. Er zijn meerdere hindoescholen in Den Haag, Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en Almere. Hindoes beleven hun godsdienst niet op de manier als een christen, door bijvoorbeeld wekelijks naar de kerk te gaan, dagelijks uit de bijbel te lezen en periodiek een huiskring of vereniging te bezoeken.
Hindoes beleven het meer in een persoonlijke vormgeving en op de grote feesten (Holi in het voorjaar en Divali in het najaar), tijdens huwelijken, geboortefeesten en rouwdiensten. De priesters zijn dan zeer actief. Veel Surinaamse Hindoes luisteren naar de lokale Hindoe radiozenders. Landelijk hadden de hindoes tot 2016 zij zendtijd op radio en tv via Organisatie voor Hindoe Media (OHM). De NTR heeft de taak overgenomen om programma’s rondom het hindoeïsme uit te zenden. Belangrijke radiostations zijn Radio Amor, Sunrise FM, Ujala, SBS FM en Radio Vahon. HidTV (Hindustanen in Diaspora TV) zendt wekelijks op lokale televisiestations of via lokale televisiekanalen programma’s voor de Hindostaanse gemeenschap uit. Op internet zijn veel speciale websites te vinden voor hindostanen in Nederland.
Oosterse invloed in het westen
In de jaren ’70 verscheen het boek van Sipke van der Land. “Wat bezielt ze?” was de titel en hij vertelde daarin over bijvoorbeeld Bhagwan Shree Rajneesh, de Hare Krishna beweging, Transcendente Meditatie en Zenboeddhisme. Hij liet zo zien dat er allerlei bewegingen en stromingen waren, die mensen in het westen aantrokken. Veel van die stromingen komen uit het oosten. Het hindoeïsme is eigenlijk een niet-missionaire godsdienst, maar in de vorige eeuw kwamen verschillende goeroes uit India naar Europa om bekendheid te geven aan hun overtuigingen.
Vandaag zijn deze bewegingen nog actief aanwezig in Nederland en zijn er ook nieuwe stromingen en spirituele leiders bij gekomen (bijvoorbeeld Amma). De omvang van de volgelingen van deze stromingen is moeilijk in te schatten. Ook nu kom je in de krant of via een folder of op internet berichten tegen van dergelijke bewegingen, maar het blijft beperkt tot een kleine groep. De aanhang van de New Age beweging is daarentegen in de laatste dertig jaren vergroot. In de grote steden zijn talloze winkels met esoterische boeken en materialen.
India
De afgelopen jaren is de Indiase gemeenschap in Nederland aan het groeien. De gemeenschap bestaat uit Indiërs die voor kortere of langere periode in Nederland werken. Ook zijn er Indiërs die zich permanent in Nederland vestigen. Bijvoorbeeld in een stad als Amstelveen is in Indiase gemeenschap de grootste niet Nederlandse groep inwoners. Door Indiase hindoes worden allerlei activiteiten georganiseerd op het gebied van religie en cultuur, zoals het gezamenlijk vieren van feesten. Zij organiseren zich in eigen verenigingen of stichtingen en hebben hun eigen communicatiemiddelen, zoals facebookgroepen en magazines.
Er zijn pogingen, van onder meer de Indiase ambassade, om de Indiase hindoegemeenschap en de Hindostaanse hindoegemeenschap met elkaar te verbinden. Onder de Hindostaanse gemeenschap is ook steeds meer belangstelling voor de cultuur, klassieke muziek en gebruiken van hindoes in India. Diverse steden als Den-Haag, Amsterdam en Amstelveen organiseren jaarlijks activiteiten over de cultuur, religie, feesten, film of muziek van India. Deze activiteiten dragen bij aan een grotere bekendheid van het hindoeïsme in Nederland.
Bronnen
- Encyclopedieën onder trefwoorden Hindoeïsme
- Rambaran, Hindoeïsme binnen ieders bereik, Den Haag 1989.
- Sipke van der Land, Wat bezielt ze? Het handboek van sekten, stille krachten, bewegingen, Kampen z.j.
- M. Ohmann, Godsdiensten van India, geschiedenis en kritische beschouwing, Goes 1985.
- Sjoerd de Vries, Hindoeïsme voor beginners, Amsterdam 1996.
- Wikipedia, diverse artikelen over het hindoeïsme en Hindostanen in Nederland
- Diverse websites (o.a. NRC, FD, Volkskrant en NOS) met artikelen over de Indiase gemeenschap in Nederland.
